Theo Trung tâm thống kê của nước này, năm 2023, nhập khẩu gạo của Senegal đã đạt 1,3 triệu tấn, kim ngạch hơn 500 triệu USD, giảm 12,4% về lượng và gần 13% về giá trị so với năm 2022. Các nước cung cấp chính gồm Ấn Độ, Thái Lan, Trung Quốc, Pakistan, Uruguay, Việt Nam… Ngoài phục vụ thị trường trong nước hơn 18 triệu dân, Senegal còn nhập khẩu gạo để tái xuất sang các nước láng giềng như Mauritania, Guinea-Bissau và Gambia.

Việt Nam xuất khẩu gạo sang châu Phi

Litaco cam kết đưa đến cho quý khách hàng dịch vụ an toàn, kịp thời, trách nhiệm đối với mỗi lô hàng và khẳng định là đối tác đáng tin cậy của quý khách hàng.

Vụ Thị trường châu Phi, Tây Á, Nam Á (Bộ Công thương) cho biết, xuất khẩu gạo của Việt Nam sang thị trường châu Phi bảy tháng đầu năm đạt 525.896 tấn, chiếm 15,93% tổng lượng gạo xuất khẩu, tăng 52,03% so cùng kỳ năm 2014.

Các thị trường xuất khẩu lớn nhất gồm: Gha-na, Bờ Biển Ngà, Nam Phi, An-giê-ri... Nguyên nhân xuất khẩu gạo sang châu Phi tăng mạnh là do giá bán gạo của Việt Nam rẻ hơn so với các đối thủ Thái-lan, Ấn Độ. Mặt khác, gạo thơm và gạo chất lượng cao đang được xuất khẩu ngày càng nhiều vào thị trường châu Phi thay vì chỉ tập trung vào gạo trắng thường như trước đây. Với thị trường Trung Đông, xuất khẩu gạo sang Các Tiểu vương quốc A-rập Thống nhất (UAE) cũng đạt 21.419 tấn, kim ngạch 12,167 triệu USD, tăng 37%...

Thương vụ Việt Nam tại Philippines dẫn thống kê của Cơ quan quản lý cấp phép nhập khẩu gạo thuộc Bộ Nông nghiệp Philippine cho biết, tính đến cuối tháng 10/2024, Philippines đã nhập khẩu tổng số 3,68 triệu tấn gạo.

Con số này đánh dấu mức tăng đáng kể so với cùng kỳ năm trước và vượt tổng lượng gạo nhập khẩu của cả năm 2023 (3,61 triệu tấn).

Trong đó, gạo Việt Nam tiếp tục khẳng định vị thế dẫn đầu với 2,91 triệu tấn gạo xuất khẩu sang Philippines, chiếm hơn 79% thị phần nhập khẩu của quốc đảo này.

Đứng thứ hai là Thái Lan với 457.673,28 tấn, chiếm 12,4%. Tiếp theo là Pakistan với 162.369,48 tấn, chiếm 4,5%, Myanmar 114.766,75 tấn và Ấn Độ 22.039,04 tấn.

Với xu hướng tăng trưởng này, dự báo tổng lượng gạo nhập khẩu của Philippines trong cả năm 2024 có thể đạt 4,5 triệu tấn.

Dự báo tổng kim ngạch xuất nhập khẩu Việt Nam-Philippines lần đầu vượt 8 tỷ USD

Không chỉ gạo, các mặt hàng xuất khẩu khác của Việt Nam sang Philippines cũng ghi nhận tăng trưởng ấn tượng trong 9 tháng đầu năm 2024.

Tổng kim ngạch xuất nhập khẩu hai chiều giữa Việt Nam và Philippines đạt gần 6,5 tỷ USD, tăng hơn 20% so với cùng kỳ năm 2023.

Vận chuyển gạo xuất khẩu đã được đóng bao. (Ảnh: TTXVN)

Trong đó, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang Philippines đạt trên 4,6 tỷ USD, tăng 20,7%, trong khi kim ngạch nhập khẩu giữ mức ổn định, khoảng 1,9 tỷ USD, tương đương cùng kỳ năm 2023.

Với đà tăng trưởng như hiện nay, dự báo tổng kim ngạch xuất nhập khẩu giữa Việt Nam và Philippines trong năm 2024 sẽ lần đầu tiên vượt mức 8 tỷ USD, đạt khoảng 8,5 tỷ USD, trong đó xuất siêu trên 3 tỷ USD.

Hiện đang có khoảng 35 mặt hàng/ngành hàng của Việt Nam xuất khẩu vào thị trường Philippines. Trong 9 tháng đầu năm 2024, có 20 mặt hàng/ngành hàng của Việt Nam xuất khẩu vào thị trường Philippines có mức tăng trưởng xuất khẩu dương so với cùng kỳ năm 2023.

Trong đó, có những mặt hàng chủ lực có mức tăng trưởng cao như cà-phê, hạt tiêu, sản phẩm từ sắt thép, điện thoại và linh kiện đều đạt mức tăng trưởng cao.

Đáng chú ý, cà-phê Việt Nam tăng trưởng 120,7%, sản phẩm sắt thép tăng 71,2%, trong khi máy ảnh và máy quay phim cùng các linh kiện tăng 64,6% so với cùng kỳ năm ngoái.

Riêng mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam vào thị trường Philippines là gạo vẫn giữ được đà tăng trưởng cao, đạt kim ngạch xuất khẩu 1,98 tỷ USD trong 9 tháng đầu năm 2024, chiếm gần 43% tổng kim ngạch xuất khẩu sang Philippines.

Theo dự báo, trong 3 tháng cuối năm 2024, nhu cầu nhập khẩu gạo của Philippines có thể tiếp tục tăng cao do nhu cầu tiêu thụ trong nước tăng trong bối cảnh ảnh hưởng từ thiên tai đối với mùa vụ cuối năm.

Chỉ trong hơn một tuần, Ấn Độ, Các tiểu vương quốc Arab thống nhất (UAE) và Nga lần lượt thông báo ngừng xuất gạo ra nước ngoài.

Hôm 29/7, chính phủ Nga thông báo cấm xuất khẩu gạo cho đến hết ngày 31/12 năm nay. Các trường hợp ngoại lệ là Liên minh Kinh tế Á – Âu, Abkhazia và Nam Ossetia. Bên cạnh đó, nước này vẫn có thể gửi gạo ra nước ngoài vì mục đích nhân đạo.

Trước đó một ngày, Bộ Kinh tế Các tiểu vương quốc Arab thống nhất (UAE) quyết định dừng xuất khẩu gạo trong 4 tháng. Quy định này có hiệu lực ngay lập tức, áp dụng với tất cả loại gạo. Gạo nhập từ Ấn Độ sau ngày 20/7 cũng bị cấm tái xuất. Các doanh nghiệp muốn xuất khẩu và tái xuất khẩu gạo sẽ phải xin phép.

Các động thái này được đưa ra chỉ một tuần sau khi Tổng cục Ngoại thương (thuộc Bộ Thương mại và Công nghiệp Ấn Độ) quyết định dừng xuất khẩu các loại gạo không phải là Basmati (một loại gạo phổ biến tại Nam Á). Thông báo này có hiệu lực ngay lập tức. Ấn Độ hiện là nước xuất khẩu gạo lớn nhất thế giới.

Việc xuất khẩu sẽ chỉ được tiến hành nếu giới chức Ấn Độ cho phép, theo yêu cầu của chính phủ nước khác, nhằm đảm bảo an ninh lương thực tại nước đó. Với các đơn hàng ký từ trước, giao dịch sẽ vẫn được phép hoàn thành. Chính phủ Ấn Độ cho biết quyết định này sẽ tác động đến 25% tổng gạo xuất khẩu của họ.

Công nhân đóng các bao tải gạo tại Ahmedabad (Ấn Độ). Ảnh: Reuters

Động thái của các nước diễn ra trong bối cảnh chuỗi cung ứng toàn cầu gián đoạn và sức ép lạm phát làm lung lay nhiều nền kinh tế. Các nước vì thế phải áp dụng biện pháp chủ động để đảm bảo an ninh lương thực và bảo vệ thị trường trong nước khỏi biến động giá.

Mưa lũ và hạn hán do El Nino đang đe dọa mùa màng ở Ấn Độ cũng như Thái Lan – nước xuất khẩu gạo lớn thứ hai. Căng thẳng Nga – Ukraine cũng khiến giá nhiều loại ngũ cốc khác tăng vọt.

Reuters cho biết tại châu Á, giá gạo 5% tấm của Thái Lan tăng 15% trong 4 tháng qua, lên 535 USD một tấn. Đây là mức cao nhất kể từ tháng 3/2021. Gạo 5% tấm của Việt Nam cũng lên 515-525 USD một tấn tháng này - cao nhất kể từ năm 2011.

Trong khi đó, ở Ấn Độ, giá gạo bán lẻ tại Delhi đã tăng 15% năm nay. Giá trung bình cả nước thì tăng 8%, theo số liệu từ Bộ Lương thực nước này.

Ấn Độ vì thế phải hạn chế bán gạo ra quốc tế để hạ nhiệt giá trong nước và kiềm chế lạm phát. Tháng trước, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) của nước này tăng tốc, chủ yếu do giá lương thực cao.

UAE thì phải nhập khẩu tới 90% lương thực hàng năm. Họ mua gạo chủ yếu từ Ấn Độ, Pakistan, Việt Nam và Thái Lan. Theo Bộ Kinh tế UAE, lệnh cấm tạm thời này nhằm đảm bảo nguồn cung trong nước, sau khi Ấn Độ cấm xuất khẩu gạo.

Lạm phát cũng có thể là nguyên nhân đằng sau quyết định của UAE. Các hãng bán lẻ tại đây dự báo lệnh cấm của Ấn Độ sẽ khiến giá gạo trong nước tăng 40%. Năm ngoái, giá lương thực tăng cao đã gây sức ép lên các nước Vùng Vịnh.

Chính phủ Nga thì cho biết mục đích của họ là bình ổn thị trường trong nước. Nga không phải là nước xuất khẩu lớn trên thế giới. Tuy nhiên, họ có trồng lúa và là nước cung cấp chính gạo Japonica cho các nước lân cận, như Azerbaijan và Georgia. Họ cũng bán gạo sang Thổ Nhĩ Kỳ, Ai Cập và Jordan, theo số liệu của S&P Global.

Đây cũng không phải là lần đầu tiên họ cấm xuất khẩu lương thực. Trên thực tế, tháng 7/2022, Bộ Nông nghiệp Nga quyết định cấm xuất khẩu gạo, ngũ cốc và các axit amin dùng trong thức ăn chăn nuôi cho đến cuối năm.

Giới chức Nga giải thích họ cần đảm bảo an ninh lương thực trong nước, duy trì ổn định giá cả nội địa của các sản phẩm này, cũng như hỗ trợ ngành chế biến và chăn nuôi gia súc. Sau đó, lệnh được gia hạn đến hết tháng 6/2023 và hiện tại là đến hết năm nay.

Giới phân tích cho rằng các nước đang ngày càng có xu hướng ưu tiên nhu cầu nội địa trong bối cảnh kinh tế toàn cầu bất ổn. Các quốc gia đang áp dụng nhiều biện pháp khác nhau để bảo vệ các ngành công nghiệp và người tiêu dùng trong nước khỏi tác động bất lợi từ toàn cầu. Khi kinh tế toàn cầu tiếp tục khó đoán, các biện pháp này được dự báo sẽ càng phổ biến và gây ra nhiều hệ lụy.

Chủ nghĩa bảo hộ lương thực nổi lên từ năm ngoái. Đến nay, hàng chục quốc gia đã hạn chế xuất khẩu lương thực để đối phó với tình trạng tăng giá do căng thẳng ở Ukraine. Ấn Độ hạn chế xuất khẩu lúa mỳ và đường. Indonesia giới hạn bán dầu cọ. Malaysia cấm xuất khẩu thịt gà. Nhiều quốc gia khác cũng áp hạn ngạch với ngũ cốc.

Trên Nikkei, Sabrin Chowdhury - người đứng đầu bộ phận hàng hóa của Fitch Solutions - cho rằng việc này sẽ tăng rủi ro về an ninh lương thực với nhóm dễ tổn thương nhất. Chủ nghĩa bảo hộ lương thực nổi lên ở thời điểm này có thể khiến chi phí tiếp tục leo thang. Điều này sẽ làm tổn hại thêm sức mua của người tiêu dùng và khiến các ngân hàng trung ương gặp khó khăn khi vừa phải kiềm chế lạm phát, vừa duy trì tăng trưởng.

Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) tuần trước thúc giục Ấn Độ bỏ lệnh cấm, do tác động lên lạm phát toàn cầu. Ấn Độ hiện đóng góp khoảng 40% hoạt động kinh doanh gạo trên thế giới. Họ cung cấp gạo cho hơn 100 quốc gia, nhiều nhất là Trung Quốc, Senegal và Bờ Biển Ngà.

Pierre-Olivier Gourinchas – kinh tế trưởng tại IMF cho biết trong một cuộc họp báo rằng với tình hình hiện tại, các biện pháp hạn chế này có thể càng làm trầm trọng thêm biến động giá thực phẩm toàn cầu. Thậm chí, nó còn có thể kéo theo các biện pháp trả đũa.

Bên cạnh đó, hạn chế xuất khẩu không chỉ là tin xấu đối với các quốc gia nhập khẩu. David Adamson - giảng viên cấp cao tại Trung tâm Tài nguyên và thực phẩm toàn cầu thuộc Đại học Adelaide cho biết người nông dân ở các nước sản xuất cũng sẽ chịu thiệt vì không được hưởng lợi từ giá quốc tế cao.

Tại Hội nghị, bà Nguyễn Thị Thu Thuỷ, Phó Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ xuất khẩu (Cục Xúc tiến thương mại, Bộ Công Thương) cho biết, Việt Nam còn nhiều dư địa đẩy mạnh xuất khẩu nhóm hàng thực phẩm sang thị trường châu Phi, nhất là những mặt hàng có nhu cầu tiêu dùng lớn, sản xuất nội khối của châu Phi chưa đủ đáp ứng như sản phẩm chế biến từ cà phê, hạt tiêu, gạo

Hiện, mặt hàng xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam sang châu Phi là gạo (chiếm 20% tổng kim ngạch XK của Việt Nam sang châu Phi). Vấn đề an ninh lương thực được các nước châu Phi quan tâm và càng được quan tâm hơn trong bối cảnh đại dịch COVID-19 đang hoành hành.

Trong khi đó, sản xuất gạo của các nước châu Phi chỉ đáp ứng được 60% nhu cầu của khu vực này. Gạo Việt Nam có thể đẩy mạnh xuất khẩu sang các nước châu Phi, đặc biệt là Bờ Biển Ngà, Ghana, Mozambique.

Bên cạnh gạo, châu Phi cũng có nhu cầu lớn về mặt hàng cà phê và hạt tiêu. Hàng năm, châu Phi dành khoảng 750 triệu USD để nhập khẩu cà phê. Trong đó, Việt Nam là 1 trong 5 thị trường cung ứng chính. Đáng chú ý, ngoài xuất khẩu thô, một số thương hiệu cà phê chế biến của Việt Nam như Trung Nguyên, King Coffee cũng được quan tâm tại khu vực này.

Thời gian qua, thông qua hàng loạt các hoạt động xúc tiến thương mại với khu vực thị trường châu Phi cho thấy, đa phần các nước châu Phi đánh giá cao và tin tưởng vào chất lượng nhiều mặt hàng thực phẩm của Việt Nam.

Tuy nhiên, một số ý kiến tại hội nghị cho rằng, để xuất khẩu hàng hoá, đặc biệt là nhóm hàng thực phẩm sang châu Phi, doanh nghiệp cần nghiên cứu kỹ nhu cầu thị trường, tìm ra những mặt hàng không chỉ đáp ứng tốt nhu cầu thị trường mà còn giải quyết được các bài toán liên quan đến các khâu logistics cho hàng thực phẩm.

Bên cạnh đó, theo các chuyên gia, khi làm ăn tại thị trường Châu Phi, các doanh nghiệp cần tìm hiểu kỹ các quy định pháp lý để tránh rủi ro.

Tình trạng lừa đảo ở các nước Châu Phi khá phổ biến như thông qua hình thức đấu thầu, đối tượng dễ đồng ý mua hàng Việt Nam với giá cao, đề nghị Việt Nam gửi tiền để lo thủ tục; hoặc đối tượng chào bán hàng cho doanh nghiệp Việt Nam với giá thấp, yêu cầu doanh nghiệp Việt Nam đặt cọc… Sau khi nhận được tiền từ doanh nghiệp Việt Nam, đối tượng sẽ đóng website và bỏ trốn.

Do vậy, trước khi giao dịch, doanh nghiệp nên đề nghị đối tác cung cấp giấy phép đăng ký kinh doanh, mã số thuế, bản sao hộ chiếu, thẻ căn cước của người đại diện để khi cần, các cơ quan chức năng như Thương vụ có thể hỗ trợ tư vấn, xác minh.